VITO en NBN: hoe normen het fundament vormen voor betrouwbaar milieuonderzoek
Laatst bijgewerkt:
28/11/2025
VITO, de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek, is vandaag een multidisciplinaire organisatie met meer dan 1.300 onderzoekers die dagelijks werken aan duurzame oplossingen voor mens, natuur en economie. Binnen dat brede onderzoekslandschap spelen normen een cruciale rol. Ze zorgen ervoor dat analyses betrouwbaar zijn, dat data internationaal vergelijkbaar blijven en dat VITO haar rol als Vlaams referentielaboratorium op een onderbouwde manier kan opnemen.
Anita Maertens, die al meer dan tien jaar het normbeheer binnen VITO opvolgt, ziet elke dag hoe belangrijk die rol is. Hoewel ze zelf geen onderzoek uitvoert, voelt ze sterk hoe normen een rode draad vormen doorheen tientallen projecten: “Het opvolgen van normen is onmisbaar. Je moet kunnen aantonen op welke basis je werkt en welke bron je gebruikt om je resultaten te staven.”
Binnen VITO hebben vandaag ongeveer 128 medewerkers een actieve toegang tot het NBN-normenportaal. Het zijn vooral onderzoekers die, in het kader van hun projecten, specifieke methodes of bepalingen moeten raadplegen. Omdat VITO een internationale organisatie is met collega’s uit veel verschillende landen, gebeurt dat bijna altijd in het Engels. De Engelstalige versies van normen worden dan ook het meest gebruikt.
Het beheer verloopt vlot en centraal. Anita geeft medewerkers toegang, volgt aanvragen op en ziet dat gebruikers snel hun weg vinden in het platform. Ze beschrijft het als een eenvoudig proces waarin collega’s meteen kunnen starten met het raadplegen van de informatie die ze nodig hebben. “Ik krijg heel vaak terug dat ze onmiddellijk kunnen werken zodra ze toegang hebben. Het platform is heel gebruiksvriendelijk.” zegt ze.
Dat gebruiksgemak is belangrijk, want normen vervullen binnen VITO een functionele en wetenschappelijke rol: ze geven onderzoekers een helder, consistent kader waarin ze hun metingen kunnen uitvoeren, interpreteren en rapporteren. Voor een referentielaboratorium – waar kwaliteit, herhaalbaarheid en vergelijkbaarheid van resultaten centraal staan – is dat essentieel.
VITO werkt voor bedrijven en overheden, maar even goed voor Europese instellingen die nood hebben aan betrouwbare milieugegevens. De organisatie combineert expertise in meer dan 40 domeinen en beschikt over unieke labo- en testinfrastructuur. In dat ecosysteem is precisie cruciaal. Wanneer onderzoekers bijvoorbeeld bodem, water of lucht analyseren, moet elk onderdeel van de meting herleidbaar en controleerbaar zijn. Normen zorgen voor die zekerheid.
Ook bij projecten waarbij niet-genormeerde casussen worden vergeleken met bestaande normen – iets wat binnen VITO regelmatig gebeurt – vormt het NBN-portaal een directe bron van informatie. Door snel toegang te hebben tot de juiste norm, kunnen onderzoekers aftoetsen welke bepalingen bestaan, waar interpretatieruimte zit en hoe hun case zich verhoudt tot bestaande methodes.
Naast het gebruik van normen speelt VITO ook een actieve rol in de ontwikkeling ervan. Dat doen ze via deelname aan Europese en internationale technische commissies, zoals CEN/TC 444 – Environmental characterisation of solid matrices.
Binnen die commissies worden nieuwe normen ontwikkeld voor de karakterisering van bodem, sedimenten, afval en bouwstoffen. Die rol is vandaag relevanter dan ooit, zeker nu de Europese Unie de EU Soil Monitoring Law heeft goedgekeurd. Die wet vraagt een geharmoniseerde aanpak voor bodemkwaliteit en –gezondheid in heel Europa.
De betrokkenheid van VITO zorgt ervoor dat de Vlaamse en Europese context wetenschappelijk wordt onderbouwd. Het laat onderzoekers toe om nieuwe analysemethoden mee vorm te geven en om de implementatie van normen in beleid en praktijk te versnellen. Dat gaat verder dan het louter toepassen van normen: VITO helpt richting geven aan toekomstige methodes die de komende jaren richtinggevend zullen zijn voor milieuonderzoek in Europa.
Wat VITO vooral waardeert in de samenwerking met NBN, is de bereikbaarheid en de zekerheid dat er altijd iemand klaarstaat wanneer er vragen opduiken. Voor Anita is dat dagelijkse realiteit. “Als ik een vraag krijg die ik zelf niet kan beantwoorden, kan ik altijd iemand bij NBN bereiken. Dat geeft vertrouwen en maakt mijn werk veel makkelijker,” zegt ze.
Ze benadrukt ook dat NBN verder kijkt dan alleen het portaal: er wordt meegedacht over oplossingen, over efficiënt gebruik van collecties en over hoe VITO haar normbeheer optimaal kan organiseren. Het is ondersteuning die, zoals ze het zelf omschrijft, “het hele plaatje dekt”.
Aan het einde van het gesprek vroegen we wat het NBN-motto 'Trusted Knowledge' voor VITO betekent. Voor Anita was dat geen moeilijke vraag. Het gaat voor haar om zekerheid, betrouwbaarheid en het gevoel dat informatie klopt.
“Voor ons betekent het dat we zeker zijn dat jullie ons de juiste, betrouwbare info geven. Dat vertrouwen is er écht. We weten dat we bij de correcte partner zitten.”
Voor een organisatie die werkt aan milieukwaliteit, gezondheid en duurzaamheid is dat vertrouwen essentieel. De wereld van morgen heeft nood aan wetenschap die klopt — en op dat fundament bouwen VITO en NBN elke dag verder.
Wil je weten hoe NBN ook jouw organisatie kan helpen bij efficiënt normenbeheer?
.webp)